پای نان سنگک چه زمانی به سفره ایرانی باز شد؟ - وبلاگ برداری

به گزارش وبلاگ برداری، نان یکی از قدیمی ترین غذاهای تهیه شده به دست بشر است و تاریخچه آن به اواخر عصر حجر بازمی شود. آن موقع انسان برای نخستین بار دانه غلات را با آب مخلوط کرد و با پختن خمیر به دست آمده، نان تهیه نمود.

به گزارش وبلاگ برداری نان سنگک بدون تردید محبوب ترین نانی است که در تنور روی ریگ های داغ پخته می گردد. این نان از آرد کامل (آرد بدون سبوس) تهیه می گردد. این خصوصیت باعث شده نان سنگک به لحاظ کیفیت تغذیه ای یک سر و گردن از سایر نان ها بالاتر باشد. طعم خوش نان سنگک و مزایای بی شمار آن هواداران زیادی را به خود جذب نموده است. به علت داشتن اندازه زیادی فیبر در مخلوط این نان، هضم آن بسیار آسان بوده و ارزش غذایی بسیار بالایی دارد.

در رابطه با چگونگی و محل و تاریخ دقیق پیدایش نان سنگک در ایران اطلاعات دقیق و روشنی در دسترس نیست. کهن ترین نوشته و تحقیقی که در آن از نان سنگک نام برده شده، یک کتاب فرهنگ لغات به نام برهان قاطع است که به وسیله نویسنده ای به نام خلف تبریزی در سال 1062 هجری قمری نگارش شده که مولف در کتاب خود معنای واژه سنگک را نوعی از نان که روی سنگریزه های گرم پخته می گردد عنوان می نماید.

تقویم سال نمایی که به وسیله کمیته نانوایان تهران در 19 اردیبهشت سال 1326 شمسی در تهران چاپ شده، تاریخچه و چگونگی پیدایش نانوایی و نان سنگک در ایران را از دوره شاه عباس صفوی می داند. شاه عباس برای رفاه حال طبقات تهیدست و لشگریان خود که غالبا در سفر نیاز به نان و خورش موقت و فوری داشتند، در صدد چاره ای برآمد تا در هر شهر نانوایی هایی بسازند که بتواند به قدر مصرف سربازان نان تهیه کند.

شاه عباس حل این مشکل را از شیخ بهایی طلب کرد که از علما و دانشمندان آن زمان ایران بود. شیخ بهایی با تفکر و تعمق تنور سنگکی را ابداع نمود. تنور سنگک به وسیله شیخ بهایی به قدری با دقت و بصیرت طراحی و ساخته شده است که از آن زمان تا به امروز، هنوز به صورت اولیه پخت می گردد و نانی که از این تنور بیرون می آید، علاوه بر اینکه محبوب ترین نان ایرانی است، جزو محبوب ترین نان های جهان نیز به شمار می رود.

بعلاوه گفته می گردد قدمت نان سنگک را قبل از ورود اسلام به ایران و در زمان پادشاهان ساسانی می دانند. مطابق یکی از دیدگاه ها پخت نان سنگک پیش از ورود اسلام به ایران نیز رواج داشته و پیدایش آن به بیماری یکی از پادشاهان ساسانی گره می خورد. طبیب برای درمان پادشاه نانی تجویز می نماید که باید روی ریگ پخته گردد. در اجرای این کار دستور داده می گردد که روی توری اندازهی ریگ و سنگ ریزه بریزند و در زیر آن آتش پرحجمی روشن نمایند تا ریگ ها کاملا داغ گردد. سپس خمیر نان را با دست روی تخت هایی پهن نموده و روی سنگ های داغ قرار دهند تا پخته گردد.

از آنجا که در این روش قسمت پایین نان پخته و قسمت رویی پخته نمی گردد، توری دیگری نیز روی خمیر قرار داده و روی آن آتش ریختند تا هر 2 طرف نان بپزد. این روش پختن نان به آرامی توسعه و تکامل یافته تا به صورت امروزی درآمده است. بعلاوه در کتب تاریخی ذکر شده که وقتی سربازان عرب به شهر مدائن آمده و نان سنگک را روی میز نانوایی مشاهده کردند، با چنین نانی آشنایی نداشتند؛ همین موضوع علتی بر قدمت پخت نان سنگک در ایران است.

در گذشته نان سنگک به علت استفاده از آردهای با سبوس گیری پایین از مغذی تری نان ها بود اما متاسفانه اکنون مدتی است که بعضی نانوایان به جای استفاده از آرد سنگک از آرد لواش و یا بربری استفاده می نمایند. این موضوع باعث شده که این نان کیفیت، طعم و مزه خود را مثل سابق نداشته باشد تا هواداران خود را از دست بدهد.